• Passend antwoord

    Inspiratie. Een moeilijk begrip dat al generaties dichters en schrijvers bezig heeft gehouden. Want waar precies praten we over? Is het een goddelijke lichtflits die ons tot brille brengt? Of is het een toevallige connectie tussen de contactpunten van ons neurale netwerk? Of is het allemaal onzin en vinden we bij toeval de juiste combinatie van woorden?

    En om een en ander nog meer te compliceren: wat is de rol van een muze in deze? Wat is überhaupt een muze? Een geliefde? Of een onbereikbare? De oude Grieken hadden zoals altijd een passend antwoord: een god of halfgod die deze taak op zich had genomen. Zo kom je overal mee weg.

    Hoewel sommige schrijvers zich totaal niet om de kwestie bekommeren, maken andere zich diepe gedachten.

    ‘Hem vliegen losse woorden naar de keel.
    Een grenspaal. Vale paarden. Takkebossen.
    Oog. Krijt. Een legioen. Gevaar. Vuilgeel.
    Ze dansen door het luchtruim. Zie ze hossen.

    Hij kan er op papier niets mee verlossen
    Wat lijkt op een gedicht. Verdomd. Niets past er.
    Wat moet een woord als wolken naast kolossen?
    Hij deponeert ze in zijn hoofd. Kadaster.

    Het lijkt of ze voorgoed begraven zijn.
    Maar vroeg of laat begint een dunne draad,
    Gesponnen uit melancholie en pijn,

    Van woord tot woord een weg te zoeken om
    Een web te weven – stom en delicaat –
    Waaruit ineens een vers valt. Als een bom.’

    Gerrit Komrij – ‘Chaos 1’ (uit: ‘Gesloten circuit’)

    Ook de grote Gerrit vroeg zich wel eens af hoe het allemaal tot stand kwam. Een passend antwoord vond hij echter niet. Dat is er wellicht ook niet. Misschien moeten we dat simpelweg accepteren. Dichten en schrijven moet je doen. Al helpt het enorm als je lenig met woorden bent.

    Dat staat dan wel weer vast.

  • Ambacht

    Buddingh’. De dichter/schrijver bij uitstek die de literatuur tot ambacht maakte. Niks dikdoenerij, niks verhevens. Literatuur is als voetbal: je hebt talent of je hebt het niet. Geen goddelijke interventie. En hij had ook een bloedhekel aan lieden die er meer van maakten dan het was. Die leefden vóór de poëzie. Hij leefde ván de poëzie, vóór zijn gezin. Die ‘voeten-op-aarde’ benadering heeft me altijd enorm aangesproken.

    Luchtfietsers en talentloze BN’ers hebben we tegenwoordig genoeg. Mensen die ons willen laten geloven dat ze uitzonderlijk getalenteerd zijn als ze drie zinnen van de autocue kunnen lezen. En nog erger: mensen die dat geloven.

    op dfc-reünies
    hoor je altijd sterke verhalen
    maar zelden zó sterk en frappant
    als dit jaar van leo van bruggen

    hij (leo) zat op het gymnasium
    toen zijn leraar nederlands over
    moderne poëzie kwam te praten
    en een aantal namen noemde
    waaronder ook de naam ‘buddingh’’

    ‘buddingh’, zei leo, ‘die ken ik wel:
    die zit altijd elke zondag
    bij ons op dfc.’

    waarop de leraar sprak: ‘jongen,
    ga jij de klas maar uit!’

    C. Buddingh’ – ‘zo zijn onze manieren’

    Onbegrijpelijk dat er al veertig jaar zijn verstreken sinds zijn overlijden. Buddingh’ mag dan een minor poet zijn geweest; zijn specifieke geluid mis ik nog steeds.

  • Lariekoek

    Voskuil in zijn ‘Dagboeken’, deel 2: Capitulatie, blz. 477-478:

    ‘Gisteren opnieuw in Joyce gelezen. ‘Dubliners’. Superieur aan Tolstoj. Iemand met wie ik wel gemeten zou willen worden. Als mijn boek qua psychologie beter is dan Tolstoj, wint Joyce het van met mijne in techniek (geldt overigens niet voor ‘Dubliners’), maar niet in doelbewustheid, die heeft hij onder het schrijven verloren. Joyce als technisch voorbeeld, Du Perron om zijn moraal, Musil om zijn volharding, Kafka om zijn zelfcritiek. Vier voorbeelden die me op deze vier punten de baas zijn, maar van wie ik het op de andere drie win. Dat laatste is lariekoek natuurlijk.’

    Klopt: lariekoek! Hoe durf je jezelf met die vier schrijvers in één betoog te noemen? Weer iemand die we niet langer serieus kunnen nemen.

  • Tenenkrommend icoon

    Bezig aan ‘Au pair’ van W.F. Hermans, een boek dat ik merkwaardig genoeg niet eerder heb gelezen. En het moet gezegd: wat een fantastische schrijver is het toch. En wat mogen we dankbaar zijn met zo’n icoon in ons toch wel kleine taalgebied.

    Aan de andere kant: wat een ongelooflijk vervelende man bleek het ook te zijn. We hoeven ons alleen maar het interview met Adriaan van Dis in herinnering te roepen. Tenenkrommend.